In de sector: Bouw en transport

Toon Huiskes
Toon Huiskes, manager Business & Project Control bij de RET

“Er liggen hier meer dan genoeg uitdagingen voor controllers”

Lees meer

De coronacrisis heeft een enorme impact op het financiële reilen en zeilen van de RET. De Rotterdamse vervoerder (tram, bus en metro) sloot 2020 met een verlies af, krabbelde op naar een bezetting van tachtig procent, maar kon eind 2021 vanwege een lockdown toch weer minder reizigers tegemoetzien. Registercontroller Toon Huiskes, manager Business & Project Control, noemt het uitdagende tijden. “We zijn als controllers continu op zoek naar oplossingen.” 

Niet vanuit moedeloosheid, beschouwt Huiskes erachteraan. “Meer met een drive om, met al die schuivende panelen, er toch uit te komen.” Om het beeld te schetsen: de RET sloot 2020 af met een verlies van 11,4 miljoen euro. Sinds de lockdown in maart 2020 daalde het aantal reizigers. Over dat hele jaar genomen zat in bus, tram en metro gemiddeld maar de helft van het aantal reizigers in 2019. In en na de zomer klom de bezettingsgraad weer naar tachtig procent, maar de lockdown eind december deed de RET toch weer de das om. “We hadden de bezettingsgraad eigenlijk net weer terug opgebouwd naar tachtig procent. Beetje bij beetje. Ik denk ook dat reizigers inmiddels andere alternatieven hebben aangeboord en daar gewend aan zijn geraakt. Dat heeft een permanent gevolg. Dus moeten we, als we willen groeien, het meer hebben van bevolkingsgroei an sich in de Rotterdamse regio en eventueel de focus op duurzaam vervoer. Gelukkig worden er in de regio veel woningen gebouwd.”

Rubriek In de sector

In de rubriek In de sector interviewen we een registercontroller over zijn of haar sector. Welke ontwikkelingen spelen er? Hoe hebben deze een effect op de organisatie, zijn of haar werkzaamheden en de benodigde vaardigheden? Wil je ook geïnterviewd worden? Stuur dan een e-mail met jouw gegevens naar info@vrc.nl


Een bus- en een railconcessie

De opdrachtgever van de RET is de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, een samenwerking van 23 gemeenten. Die heeft, simpel gezegd, een bus- en een railconcessie toebedeeld aan de RET. Waarbij de railconcessie bestaat uit een viertal deelconcessies: rail rijden, sociale veiligheid (denk aan conducteurs en BOA’s), vloot en infra. De laatste twee gaan over het beheer en onderhoud van de assets. Huiskes: “Onze aandeelhouder is eigenaar van onze assets en die hebben wij in bruikleen. Dit met uitzondering van de bussen, die zijn eigendom van RET. Wij lijken in essentie vooral een op kosten gestuurd bedrijf. Dit omdat RET in de rail rijden-deelconcessie haar reizigersopbrengsten moet afdragen en om winst te maken binnen de gestelde normkosten moet blijven. De overige deelconcessies van rail zijn kostengestuurd. Het ondernemingsrisico van de railassets ligt bij de concessieverlener. De bus-concessie lijkt dan meer op een normaal bedrijf omdat RET daar, met uitzondering van het onderhoud van de elektrische bussen, het totale ondernemingsrisico loopt. De bus-concessie loopt tot 2034 en de railconcessie tot 2030.”  

 

Waar de concessies zich vooral focussen op de twee vervoersvormen bus en rail, is het bedrijf RET anders georganiseerd, constateert Huiskes. “Wij kennen grofweg een indeling in exploitatie bestaande uit rail rijden, sociale veiligheid en rijden bus, en techniek bestaande uit beheer en onderhoud vloot, inclusief de bus en de infra. We zijn om het zo te zeggen NS en ProRail onder één dak. Dat terwijl je eigenlijk zou willen dat wij integraal georganiseerd zijn naar de Metro, Tram en Bus. Dus het rijden, beheren en onderhoud van assets in één managementteam. Zodat de behoeften van de reiziger en de eisen van de concessieverlener maximaal op elkaar kunnen worden afgestemd. En dus bijvoorbeeld techniek niet één onderdeel is, maar juist drie onderdelen die bij hun specifieke keten betrokken zijn.”


Toon Huiskes

Toon Huiskes:

"Hoe kun je besparen zonder nadelige gevolgen voor de reiziger, de kwaliteit en de veiligheid? Dat is een harde noot om te kraken."

Naam: Toon Huiskes

Functie: Manager Business & Project Control

Organisatie: RET

Leeftijd: 54

Thuissituatie: Getrouwd, drie kinderen en een hond

Ambitie: RET meer ketengericht organiseren

Grootste uitdaging: Van RET een datagedreven organisatie maken

Ik heb een hekel aan: Bij voorbaat zeggen dat iets niet mogelijk is

5 favoriete dingen: Gezin, lezen, lekker eten en drinken, sporten en werk

Organiseren naar de keten

Dat zou exploitatie en techniek dichter bij elkaar brengen, constateert Huiskes. “Dan organiseer je het naar je keten toe. Met overleg over een tram en een tramlijn. Hebben we daar bestuurders voor? Hoe ziet de planning eruit? Wanneer moeten we het onderhoud inplannen? Zo’n keten kan dan alles doen voor de reiziger, met als beperkingen het budget en de concessie. Eigenlijk ben je dan georganiseerd om de keten zo lean mogelijk te maken. Dat betekent telkens verbeteren in de keten.” In 2022 start de RET met een pilot voor de keten Tram. “We moeten daar ervaring mee opdoen. Tot nu toe gaan de prestatie-eisen aan techniek vooral over hoeveel voertuigen klaarstaan bij de start van de dienst. Bij wijze van spreken ongeacht hoeveel voertuigen er tijdens de dienst uitvallen bij exploitatie. Terwijl exploitatie zijn omzet haalt uit het gemaakte aantal kilometers en moet betalen als de uitval, bijvoorbeeld door een defect voertuig, boven de norm uitkomt. Daardoor wordt de pijn van de één niet gevoeld door de ander. Dat kan wat ons betreft anders.”  

 

“Je moet als controller ook met je vuist op tafel kunnen slaan.”

 

Onzekerheid troef

Toen het coronavirus uitbrak in maart 2020 was het onzekerheid troef, constateert Huiskes. “Wat gaat er gebeuren? Niet dat we meteen dachten dat ons voortbestaan in gevaar kwam, maar er viel toch een behoorlijke inkomstenstroom weg en RET moest nog wel haar salarissen kunnen betalen. In het begin kon de rest van Nederland NOW aanvragen terwijl wij geen steun hadden. Al snel daarna merkte het Rijk de openbaarvervoersbedrijven aan als een vitale sector en werden ze gevraagd een volwaardige dienstverlening op poten te houden. In die regeling – die op zich sjiek is - wordt 93 procent van de kosten vergoed. Die beschikbaarheidsvergoeding zoals die in 2020 en 2021 gold, wordt in ieder geval doorgetrokken tot september 2022. De vraag is nu wel hoe dat daarna gaat gelden, ook omdat de Europese Unie kritisch is op het geven van steun.” 

Toon Huiskes

Toon Huiskes:

"Hoe kun je besparen zonder nadelige gevolgen voor de reiziger, de kwaliteit en de veiligheid? Dat is een harde noot om te kraken."

Alles op tafel

Omdat de opbrengsten grotendeels wegvielen en 93 procent van de kosten werden vergoed, hielp de afdeling van Huiskes exploitatie en techniek bij het zoeken naar oplossingen. Die afdeling bestaat uit vijf business controllers, een financial controller en drie projectcontrollers. Huiskes: “Welke besparingen zouden we kunnen doen, zonder dat dat direct een effect heeft op de reiziger, de veiligheid of op de kwaliteit? Minder frequent rijden, wellicht eerder met een bus rijden dan een tram omdat dat laatste zowel wat betreft voertuigonderhoud als aan infrastructuur veel duurder is, het samenvoegen van contracten, het uitstellen van investeringen. Opnieuw praten met onze opdrachtgever. Alles kwam op tafel om het gat van zeven procent zoveel mogelijk te dichten.”

Oude informatievoorziening

Dat bleek vanuit control nog niet zo gemakkelijk. De informatievoorziening bij de RET heeft als basis het ERP-pakket SAP R3 uit 2001, aangevuld met specifieke vervoersapplicaties en met name spreadsheetoplossingen voor de informatievoorziening. “Daar waar we eigenlijk naar een nieuwe informatievoorziening toe zouden moeten om via een dashboard scenario's en analyses met een druk op de knop beschikbaar te kunnen hebben. Over bezetting, over de exploitatie, maar bijvoorbeeld ook leegstand, kosten voor onderhoud en dergelijke. Dat langs de as van de drie vervoersvormen. Op de keper beschouwd wil je weten wat onze reizigers willen en welke kosten er aan welke kilometer hangen. Dan kun je ook beter in control zijn over die processen. Op dit moment zijn we bezig om op de genoemde basis een professionele informatievoorziening op te bouwen met een centraal datawarehouse in de cloud, het inrichten van data governance en het opnieuw definiëren van key performance indicatoren. Daarnaast wordt het SAP-pakket op een gegeven moment niet meer ondersteund, dus zijn we tegelijkertijd bezig om te kijken welk ERP-pakket het beste bij ons past.”  

 

Uitdagingen genoeg

Tot slot zegt Huiskes dat het de RET vooralsnog geen moeite kost om goede medewerkers voor financiën te werven. Dit ligt anders voor exploitatie en techniek. “Dat komt doordat er uitdagingen genoeg zijn en het blijkt dat financiële mensen graag willen werken bij een bedrijf met een herkenbaar maatschappelijk product. Daarnaast is het bedrijf klein genoeg om iedereen te kennen. Als je resultaatgericht bent, dan kun je hier genoeg aandachtgebieden vinden. Je moet daarbij als controller een mix aan competenties hebben. Je moet geduldig kunnen zijn en af en toe met de vuist op tafel slaan omdat je voortgang wilt. Je moet ook kansen en het momentum zien op de gebieden waar we willen verbeteren. Als het kan, moet je de kansen grijpen om kleine en grote stappen te maken. Je moet ook kansen zien in het ondersteunen van de managementteams waar je in zit. Maar ook de onaangename boodschap brengen als dat nodig is, hoort erbij. Afdelingsmanagers voelen zich ook gesteund, horen we terug. Dat is goed, maar met onze informatievoorziening kan het nog veel beter. Bijvoorbeeld over het ziekteverzuim dat niet alleen door corona bij ons hoog is. Hoe kunnen we als control bijdragen om dat terug te dringen? Wat zijn de oorzaken? Dat is een harde noot om te kraken, net als de financiering van ons openbaar vervoer voor de toekomst. Maar we bekijken het als controllers positief: we creëren een beter inzicht in de knoppen waar we aan kunnen draaien en zijn proactief in het tackelen van de uitdagingen.” Met gevoel voor understatement: “We hebben voorlopig genoeg te doen hier.”

Naar boven 


In de sector RET

7/13
Loading ...