EEN OP EEN

Ron Francis (CFO KNVB) en Remko Walsweer (CFO PreZero Nederland):   

“Winnen doe je niet alleen, maar met je hele team”

Jullie hebben beiden de registercontrollersopleiding gedaan. Hoe vonden jullie dat? 

Francis: “Na het vwo ben ik de deeltijd accountancy-opleiding aan Nyenrode Universiteit gaan doen. Tegelijkertijd ging ik aan de slag bij KPMG, waar ik, na het behalen van het diploma, tot 2001 assistent-accountant ben geweest. Het beroep van accountant werd steeds meer compliance gericht en na vijf jaar vond ik het steeds minder bij me passen.  KPMG was echt een fantastische eerste werkgever waar ik veel geleerd heb en heel veel mogelijkheden kreeg. Van 2001 tot en met 2005 deed ik de master finance en control op Nyenrode om er daarna tot 2009 de EMFC-opleiding aan toe te voegen. Ik vond deze opleidingen een verademing, omdat ze veel meer aan businesskant zaten. Ze gingen ook over de gedragsmatige kant van een organisatie. Docenten leerden me dat je een financial in een organisatie bent en hoe je je invloed kan aanwenden. Ik kreeg ook meer leerstof over managementvaardigheden, naast vakken als AO/IC, financiering en verslaggevingsregels. Ik kijk zeer tevreden terug op de opleiding. Afgelopen maand heeft een van mijn teamleden dezelfde opleiding afgerond. Mooi om te zien dat deze op onderdelen echt anders is dan toen ik hem volgde en dat vorm en inhoudcontinu meebewegen.” 

Walsweer: “Ook ik heb bij Nyenrode mijn controllersopleiding gevolgd. Eerst van 2005 tot en met 2012 de master of science in controlling. Daarna van 2013 tot en met 2015 de EMFC-opleiding. Ik ben enorm tevreden over die opleiding. Ik vond het echt van toegevoegde waarde dat je er samen met andere controllers kunt sparren en de dynamiek kunt opzoeken. Nyenrode wist daarnaast het academische deel met de praktijk te verbinden. Daarbij kreeg je van andere deelnemers aan de opleiding in andere branches ook veel mee. Later heb ik binnen de VRC meegedraaid in de visitatiecommissie en kreeg ik de kans om ook bij andere EMFC-opleidingen in de keuken te kijken. Je ziet dan nuanceverschillen, maar in essentie ben je na het volgen van deze opleidingen in staat om echt als businesspartner aan de slag te gaan. Het gaat daarmee verder dan de solide basis van je vooropleiding waarin het vooral gaat over hardcore finance.” 

Hoe ontwikkelt het vak van de CFO zich? 

Francis: “Ten opzichte van de controller beweegt de rol van CFO zich meer en meer naar gedragswetenschap. Het zou niet vreemd zijn om dat nog meer te integreren in RC-opleidingen, al hoeft het geen CFO-opleiding te worden. Het waarom van een budget en het feit dat medewerkers dat efficiënt moeten aanwenden voor de organisatie en verslaggeving zijn natuurlijk goede basisonderwerpen. Maar om impact te maken in een organisatie moet je met mensen om kunnen gaan. Dat gaat veel meer over hoe je kunt overtuigen met jouw boodschap. Ik zie ook het sturen en rapporteren met betrekking tot duurzaamheid als nieuw onontgonnen gebied het vak instromen. Omdat je als CFO al gaat over de betrouwbaarheid van de cijfers en over prestaties van de organisatie rapporteert, zijn we waarschijnlijk het meest geëigend om ook niet-financiële data geverifieerd en al in die stroom mee te nemen. We zijn daar als KNVB drukdoende mee, alhoewel de regelgeving voor ons nog niet verplicht is en nog sterk in ontwikkeling is.” 

Hoe belangrijk is duurzaamheid voor jullie? 

Francis: “Bij de topsport hoort vliegen over de wereld en dat gaat nog niet duurzaam bij de KNVB. Onze insteek is om onze impact zoveel mogelijk te verkleinen. Met een app om te carpoolen voor amateurteams en bezoekers aan onze evenementen tot aan het verduurzamen van panden in Zeist. Ook als deze investeringen zich in traditionele financiële termen nog niet laten ‘rondrekenen’. Bij de competitieplanning en scheidsrechtersindeling op de lagere niveaus weegt de reisafstand en daarmee de   CO2 -footprint nadrukkelijk mee. Zo besparen we inmiddels aantoonbaar miljoenen kilometers per jaar. We doen wat we kunnen. Daar hoort ook maatschappelijk bewust deelnemen aan het WK in Qatar bij. Als het aan ons had gelegen, had het WK daar niet plaatsgevonden. Maar nu het er toch wordt gehouden, grijpen we het aan om, binnen onze mogelijkheden, veranderingen te stimuleren. Wij communiceren daar vaak en transparant over. We beperken het begrip duurzaamheid niet tot ‘groen’.” 

Walsweer: “Met 700 miljoen euro is PreZero Nederland een groot bedrijf. We zamelen afval in, verwerken en recyclen het. PreZero is onderdeel van de Schwarz Groep, een grote retailketen, die ook eigenaar is van Lidl. Binnen de groep hebben we zo alle stadia van de kringloop in eigen hand: van productie en detailhandel tot afval- en recyclingmanagement. Binnen zo’n groot bedrijf moet je als finance eerst de basis op orde hebben, anders heb je geen recht van spreken. Als je die basis op orde hebt, kun je volgende stappen zetten. Voor ons zitten die volgende stappen in het bepalen van een digitale roadmap en in het opstellen van een duurzaamheidsagenda. Welke key performance-indicatoren horen bij die agenda? Wij willen een verschil maken en bijdragen aan een samenleving die minder nieuwe grondstoffen nodig heeft en meer en meer circulair wordt. We zitten midden in de keten en bedenken oplossingen om materialen die worden weggegooid te recyclen. Daarbij gaan we voor hoogwaardige recycling. Een shampoofles moet geen bermpaal worden, maar juist een nieuwe shampoofles. Mijn taak is om daarbij de investeringen in duurzame oplossingen te beoordelen. Voor de initiatieven die we binnen onze eigen groep toe kunnen passen, is dat doorgaans wat makkelijker. Zo zetten we palletklossen die we van afvalhout maken weer in voor de pallets van de Lidl.  Om kringlopen te sluiten, zoeken we juist vaak de samenwerking met andere partijen op. Het afvangen van  CO2 en restwarmte bij onze afvalenergiecentrale om die vervolgens te leveren aan tuinders voor het verbouwen van paprika’s en aubergines is daar een mooi voorbeeld van. Dat vergt meer rekenwerk.”

“Een shampoofles moet geen bermpaal worden, maar juist een nieuwe shampoofles.” 

Hoe zien jullie het financiële vak digitaliseren? 

Francis: “Ik zie steeds meer mogelijkheden in de interne beheersing opkomen. Software kan nu al bedoeld of onbedoeld verkeerd gebruikersgedrag helpen detecteren. Maar software kan ook een check doen of een betaling past binnen eerdere transacties die iemand heeft gedaan. Dat vind ik simpele, maar erg dankbare manieren van het automatiseren van checks en controles. Of ICT in de portefeuille van de CFO thuishoort? Niet per se. Bij ons zit ICT allereerst bij de operationeel directeur, maar we hebben de verantwoordelijkheden voor cybersecurity wel gedeeld. Dus twee boardmembers zijn in de lead bij een ‘zwaar’ onderwerp. We maken daarbij logische koppels. Dit keer van finance en operations op het gebied van ICT. Het is wat mij betreft logisch dat financials meedenken over de betrouwbaarheid van de data en de risico’s die verkeerd gebruik met zich kan meebrengen.”

Walsweer: “Binnen PreZero ben ik verantwoordelijk voor IT.  De ERP-gedachte is over het algemeen al wel in organisaties doorgevoerd. Dat zie ik als basis. Sales, productie en finance werken ook bij ons op één geïntegreerd systeem. Vanuit die basis zetten wij nu verder in op het digitaliseren van klantprocessen. Denk aan webshops en portals, zodat klanten onze services kunnen aanvragen, of aan dashboards van de afvalstromen van een klant. Maar ook het kunnen zien waar onze containers zich bevinden, op basis van sensoren. Binnen de Schwarz-groep hebben we ook een bedrijf dat zich specialiseert in cybersecurity. Dat bedrijf gebruikt kunstmatige intelligentie voor het voorkomen van cybercrime. Bijvoorbeeld bij het herkennen van valse e-mails. Ook daar maken we graag gebruik van.”

Jullie deden mee aan de Financiële Top Cyclus van de VRC, een serie van vijf bijeenkomsten voor financieel eindverantwoordelijken. Daarin worden diverse thema’s besproken. In september gaf trendwatcher Farid Tabarki een presentatie over de liquid society. De vraag die centraal stond was ‘hoe kun je als organisatie omgaan met de uitdagingen van een veranderende tijdsgeest’. Waar ligt wat jullie betreft het antwoord? 

Francis: “Allereerst wil ik iedereen de Financiële Top Cyclus van harte aanbevelen. In een select gezelschap met zeer goede sprekers diep je een thema uit. Aan de randen van de werkdag werk je aan je netwerk en eten moet je toch. Dan naar aanleiding van jouw vraag: Ik vind dat we soms wat doorslaan in modepraat. Managementconsultants hebben er  een handje van te zeggen dat de wereld steeds sneller verandert, maar is dat echt zo? In het hier en nu lijkt alles bijzonder. Maar wat gebeurt er als je wat meer afstand neemt? Ik vind het wel meevallen met de snelle veranderingen. Ik denk dat de komst van internet schokkender is geweest dan wat we nu meemaken. Verandering is van alle tijden. Je moet altijd scherp zijn op ontwikkelingen en denken in kansen en bedreigingen. Maar je kunt ontwikkelingen soms ook mede vormgeven. Ik ben een Achterhoeker. Voor modieuze Engelse termen ben ik denk ik te nuchter.”

“Ik ben een Achterhoeker. Voor modieuze Engelse termen ben ik denk ik te nuchter.”  

Walsweer: “In onze sector is de laatste jaren steeds duidelijker geworden dat we veel effectiever aan een duurzame toekomst kunnen bouwen door samen te werken en ook echt dingen anders te gaan doen. Een mooi voorbeeld daarvan vind ik Green Collective. Dat is een initiatief van PreZero en een concurrent. Dit initiatief verenigt afvalinzamelaars om samen bedrijfsafval op te halen in binnensteden. We vonden het niet meer kunnen dat er in sommige steden soms wel zeven inzamelaars door de binnenstad rijden. Nu doen we dat met gezamenlijke wagens en via gecombineerde inzamelroutes. Zo zorgen we voor een forse afname van de uitstoot van schadelijke stoffen in stadscentra.”

Tot slot: een ander onderwerp tijdens de Financiële Topcyclus was de spreekcultuur in de organisatie en de bestuurskamer. In oktober gaf onderzoeker Marilieke Engbers hier een lezing over. Hoe proberen jullie een open spreekcultuur te bewerkstelligen?  

Francis: “Op de grote onderwerpen zitten soms twee directieleden. Die duo’s werken enorm goed. Iedereen bekijkt iets nu eenmaal anders. Met twee manieren van kijken zie je meer dan met één. Je kunt sparren over de vraag of je zelf wel goed zit of op een onderwerp een tunnelvisie hebt. We leren bij de KNVB ook van de topsport waarin we actief zijn. Je wint zelden alleen. Dat is een open deur, maar daarom niet minder waar. Winnen doe je met een team om je heen dat samenwerkt. Duidelijkheid is belangrijk, zeker als het spannend wordt. Daarvoor moet je elkaar kunnen vertrouwen, zodat je elkaar de waarheid durft te zeggen. Dat begint ook bij duidelijk zijn naar elkaar toe. Wat vind jij belangrijk en wat vind ik belangrijk? En wat wil je uit de samenwerking krijgen? Maak dat expliciet in gesprekken. Daarnaast werken we bewust aan diversiteit en inclusie. En zijn er protocollen, procedures, regelingen en bijvoorbeeld een extern vertrouwenspersoon om excessen tegen te gaan.” 

Walsweer: “We zijn een aantal jaren geleden een cultuurprogramma gestart, met als eerste deelnemer onze CEO. Elke manager doet daar sindsdien aan mee. Centraal staat wie je als leider bent, hoe je in dialoog bent met je team en hoe je er tegelijk voor zorgt dat je team kritisch en ondernemend blijft. Ik leerde daarvan hoe belangrijk een cultuur is waar je uitgedaagd wordt om te leren en dat je het gevoel krijgt dat je fouten mag maken. We proberen dat te versterken met de dialoogsessies. Dat zijn jaarlijks terugkerende bijeenkomsten waarin we als bestuur in kleine groepjes in gesprek gaan met medewerkers. We praten dan kritisch door over de strategie en hoe het is om bij ons te werken en wat we eraan kunnen doen om onze werkomgeving nog veiliger te maken. Die gesprekken ervaar ik als enorm waardevol.”