De registercontroller moet een proactievere rol in de organisatie gaan spelen bij het in kaart brengen van de afval- en energiestromen. Om zo de omslag te maken van een lineaire naar een circulaire economie. Dat stelt Diane Zandee, CFO van Trunkrs en zelf RC.  “Finance, en in het verlengde daarvan de registercontroller, is nog te vaak ondersteunend aan de business.”

Voor Zandee is de natuur haar grote inspiratiebron voor het vormgeven van de circulaire economie. In organisatorische context betekent dit het vinden van balans, het verbinden met je omgeving en het maken van bewuste keuzes. “En andere keuzes”, zegt Zandee. “Organisaties zijn nu nog gewend om de dingen te doen zoals ze die al heel lang doen. Binnen een lineaire economie. In die economie hebben we afval en fossiele energie. Elementen waarvan we vandaag de dag weten dat ze vervuilend en eindig zijn en onze natuur verwoesten. Dus is het tijd voor verandering en het maken van andere keuzes, waarbij we niet kunnen terugvallen op routines. In die andere keuzes moeten we bewust zijn van de schade die we aanbrengen aan de planeet om duurzamer te kunnen handelen als organisatie.”

Afvalstromen als nieuwe voedingsbron

“In de natuur bestaat geen afval”, vervolgt Zandee. “De blaadjes die van een boom waaien, zijn een voedingsbron voor de grond om weer vruchtbaar te zijn. Van daaruit ontstaat weer een nieuwe fase van groei. De natuur dient daarom als een inspiratiebron voor organisaties. Organisaties moeten nadenken over hoe hun afvalstromen kunnen dienen als een voedingsbron voor nieuwe groei of voor een nieuwe fase van een product. Je sluit de loop van grondstoffen, door ze continu te gebruiken in plaats van ze in de verbrandingsoven te stoppen.”

Zandee wil organisaties verleiden om andere keuzes te maken. “Grondstoffen die je niet kunt hergebruiken zijn eigenlijk nutteloos. Je doet beslag op de natuur door ze eruit te halen, waar de natuur vervolgens niet van kan herstellen. Als je daar bewust van bent, maak je mogelijk andere keuzes. Die keuzes maak je nu misschien nog vrijwillig, maar er is wetgeving in de maak die het op termijn gaat afdwingen. Zo ver zijn we nog niet. Het vraagt echt anders werken van organisaties ten opzichte van de lineaire economie, waar je nu al mee kunt experimenteren als organisatie.”

“Organisaties moeten nadenken over hoe hun afvalstromen kunnen dienen als een voedingsbron voor nieuwe groei.”

Nieuwe verbindingen

In een circulaire economie is het zaak nieuwe verbindingen te creëren, vervolgt Zandee. “De verbindingen in de lineaire economie zijn heel duidelijk. Je hebt een producent die een product maakt. Dat product gaat naar de distributeur, vervolgens naar de groothandel, de retailer en tot aan de eindgebruiker. En op een gegeven moment is het product afval. In een circulaire economie creëer je nieuwe verbindingen om het product langer te gebruiken. Als je het écht niet langer kunt gebruiken, haal je het in modules uit elkaar en die gebruik je weer in dezelfde sector of misschien wel in een heel andere sector of toepassing.”

Zandee noemt dit een ‘heel complex’ systeem. “Er is nog geen landkaart met nieuwe verbindingen die ervoor kunnen zorgen dat je precies weet waar je met welk product terecht kunt. Je moet daarvoor echt terug naar de basis. Van welke grondstoffen is mijn product opgebouwd en welke sectoren maken gebruik van diezelfde producten? En ligt daar een kans om te hergebruiken? Bedrijven werken binnen hun huidige ecosysteem samen met vaste klanten, partners en leveranciers, maar er liggen misschien wel veel meer mogelijkheden buiten hun eigen sector. Het is zaak dat je dat in kaart brengt.”

Het vraagt met een andere blik naar de organisatie te kijken dan alleen de financiële blik. “Registercontrollers zijn zo niet opgeleid. Aan de andere kant zijn we wel gewend om ons continu te ontwikkelen. Er zijn regelmatig veranderingen in verslaggeving en wetgeving waar wij ons aan moeten aanpassen. Dat maakt het werk ook interessant en leuk. Door een bredere blik op de organisatie te ontwikkelen, vergroot je je eigen toegevoegde waarde in de organisatie.”

Hoe meet je wat een circulair bedrijf of een circulaire economie is? Ook daarvoor zijn nog geen standaarden ontwikkeld. Voor de boekhouding zijn we gebonden aan boekhoudregels- en wetgeving. We weten precies wat er van ons wordt verwacht. We hebben een framework in de vorm van boekhoudregels als onze gezamenlijke taal in de financiële wereld. Om daar met elkaar conclusies aan te verbinden. Die structuur is nog niet gebouwd rondom energieverbruik of afvalstromen. Wat is wel en wat is niet acceptabel? Wat is de ratio waar je boven moet blijven? Die kaders zijn er nog niet. Daar wordt wel hard aan gewerkt, maar het is complex om dat te bouwen met elkaar. Bovendien weten we ook nog niet hoe de circulaire economie er precies uitziet. Dat moeten we als maatschappij met elkaar ontwikkelen.”

“Door een bredere blik op de organisatie te ontwikkelen, vergroot je je eigen toegevoegde waarde.”

Ondanks de beperkingen die er nu nog zijn, is het volgens Zandee wel mogelijk om inzichtelijk te maken hoe circulair het businessmodel is van een organisatie. “Alleen de conclusies die je trekt vragen om wat meer toelichting. Hoe interpreteer je als organisatie hoe circulair je bent? Hoe ga je om met afvalstromen? Doe je het maximale of zit je aan de onderkant van wat de concurrenten doen? Voor de antwoorden op deze vragen zijn ook nog geen benchmarks en daar ligt dus een eigen verantwoordelijkheid van de organisatie. Dus als je heel duurzaam of circulair bent, is er extra toelichting nodig. Zowel cijfermatig, maar ook met kwalitatieve antwoorden om aan te tonen wat de toegevoegde waarde is van de organisatie in de duurzame circulaire economie.”