Foto: Jan Willem Houweling

Maar eerst: Corporate Comedian. Wat wil dat zeggen? “Het is een naam die ik bedacht heb. Ik ben in plaats van RC CC om het zo te zeggen. Mooie titel toch? Het komt voort uit mijn twee achtergronden. Ik was treasurer bij Ahold in een corporate omgeving en die van stand-up comedian bij de Comedytrain.” Stassen is een Nyenrodiaan. Hij studeerde er bedrijfskunde en deed daarna bedrijfseconomie aan de VU. “Vanuit daar kon je RA of RC worden, dus ik weet wat het vak van registercontroller inhoudt.”

Financiële mensen en hun humor

Wat vindt Stassen als kenner van twee werelden van de bewering dat financials geen humor hebben? Uit zijn tijd bij Ahold kent hij de humor die financiële professionals erop na kunnen houden. “Het was hard werken, soms tot laat in de avond. Dan komen er grappen over hoe je bijna autistisch dagenlang vast kan komen te zitten in je spreadsheets. Dat er weinig wereld meer is buiten Excel. Of over het belang van de juiste breedte van een kolom in het spreadsheet.”

"Als je lacht, ontspan je."

Lijf vergeten

Financiële professionals werken een groot deel van de dag met hun hoofd, beschouwt Stassen. “Het zijn slimme mensen, maar ze hebben nog wel eens de neiging - ik generaliseer - om hun lijf te vergeten. Ik bedoel daarmee het emotionele deel, verbeeld door het hart en de buik. Terwijl humor een emotie is. Een naar mijn mening belangrijke emotie. Als je lacht, ontspan je. Niemand neemt het je kwalijk als je lacht of iemand laat lachen. Humor kan zo ontspanning brengen in een te ‘zware’ situatie.”

De grapjas uithangen

Is er een overeenkomst over wanneer je een grap wel of niet kunt plaatsen? Stassen: “Nee, die is er niet. Maar verlies als registercontroller het doel van de bijeenkomst of je eigen doel niet uit het oog. Bijvoorbeeld een belangrijke investeringsbeslissing. De grap moet ten dienste staan van dat doel en niet ten koste gaan van dat doel. Dus met het doel voor ogen kan je ook tijdens een presentatie jezelf een grap toestaan, wanneer dat bijvoorbeeld de spanning eruit haalt of het teamgevoel versterkt. Maar als je als controller de grapjas gaat uithangen, gaat dat waarschijnlijk ten koste van je geloofwaardigheid.”

Afhankelijk van de context

Hoe maak je een goede grap? Humor is altijd afhankelijk van context. Die context is telkens weer anders, zegt Stassen. “In een theater weet het theaterpubliek welke grappen Theo Maassen ongeveer maakt en daar zijn de verwachtingen van het publiek op afgestemd. Bij de Comedytrain kende het publiek niet alle comedians en wisten ze dus niet wat ze konden verwachten. We stonden elke avond weer in een andere stad. Dan kon het zo zijn dat de ene avond de grappen fantastisch vielen en er de dag erna bij dezelfde grappen niets gebeurde. Humor is dus altijd afhankelijk van de context. Die moet je proberen aan te voelen. Daar zit overigens ook hiërarchie in. Zeker in een corporate omgeving. Is het de baas, de nestor die in het bedrijf tegen zijn pensioen aan zit of het aanstormend talent dat de grap maakt? Een grap is ook altijd gekoppeld aan de persoon. Let maar eens op. Als je het jongste kind in het gezin bent, heb je meer ruimte om grappen te maken, dan de oudste. ‘Ach, dat is de jongste’, zeggen ze dan. Terwijl van het oudste kind wordt verwacht om serieus het voortouw te nemen.”

Dichtbij jezelf houden

Het gaat er bij humor om dat je de grap dicht bij jezelf houdt. Stassen: “Het is niet per definitie geforceerd een reeks grappen achter elkaar. Als je humor tentoonspreidt, moet dat passen bij jezelf en je gevoel over de context. Als voorbeeld: ik werkte bij Ahold en ging naar een open avond van de Comedytrain. Daar werd gevraagd: ‘Wie wil het ook een keer proberen?’ Ik stak mijn hand op. Ik had ook wel eens wat gedaan op avonden van de studentenvereniging. Dat ging leuk. Op een gegeven moment werd ik opgenomen in de line-up van de Comedytrain. Maar als je er gaat staan, dan denken mensen al iets van je. Meteen al, bij binnenkomst. In mijn geval dacht ik dat zij mij yup of kakker vonden. Ik dacht: ‘daar moet ik als comedian vanaf.’ Ik trok stoere gympen en een wild shirt aan. Totdat ik in een comedy-club in Los Angeles kwam en daar een oudere man in een strak pak optrad. Hij zei: ‘I just moved to Los Angeles and I’m still getting used to it. So I joined a gang.” Er steeg een verbazing op uit het publiek. ‘Yes really, I’m their accountant.’”

“Met die grap treedt er een prettige kortsluiting op in het hoofd. En ik leerde: blijf jezelf en maak vanuit daar grappen die dicht bij je liggen. Dan ben je als comedian geloofwaardig. Als je daarbij grappen maakt vanuit een eerlijke, oprechte intentie – niet om een collega neer te halen – dan komt het helemaal goed met je comedycarrière naast je financiële loopbaan.”

“Humor is altijd afhankelijk van de context. Die moet je proberen aan te voelen.”

Oefenen in een veilige omgeving

Maar als je nu niet precies aanvoelt waar de grenzen van grappen liggen, wat dan? Stassen: “Probeer dan te oefenen in een veilige omgeving. Bij je naaste collega’s die dat best van je kunnen hebben. Of bij je partner. Of tijdens een borrel waar je in een klein gezelschap verkeert. Je kunt best oefenen met humor en in hoeverre jouw humor aankomt. Je krijgt er dan als het goed is vanzelf meer gevoel bij.” Die decembermaandborrel intern kan best een goed oefenterrein zijn, zegt Stassen. “Neem daar eens een keer een risico. Let wel, het is geen carnaval waarbij je compleet iemand anders kunt zijn, maar je kunt best eens wat risico nemen. Waarom ook niet? Zorg daarbij niet voor grappen met voorbedachten rade. Die komen per definitie gekunsteld over. Zorg dat je afgestemd bent, dan komt de grap vanzelf. Vertrouw daarop.”

Humor wordt overschat

Een aantal jaren geleden stond er bij vacatures regelmatig als vereiste ‘gevoel voor humor’. Stassen: “Alsof je dat kunt afdwingen. Alsof er al een hele saaie afdeling bestaat waar je dan kunt gaan werken om er humor toe te voegen. Natuurlijk, humor kan bijvoorbeeld werkdruk relativeren, maar het kan de werkdruk zelf niet oplossen. Het ontslaat je ook niet van de verplichting om echt iets aan het probleem, in dit geval de werkdruk, te doen. In die zin wordt humor overschat. Tegelijkertijd heeft het een belangrijke functie. Iedereen heeft namelijk humor en kan deze inzetten. Weet wel: humor verschilt per persoon. En empathisch vermogen, hard werken en zorgzaamheid zijn eveneens belangrijke waarden voor een team.” Met je humor aanslaan hangt niet alleen van de zender af, maar ook van de ontvanger. “Als ik voor een zaal van vijfhonderd man sta, dan wil ik er samen een succes van maken. Maar dat hangt ook van hen af. Hoe ik dat aanpak? De werkelijkheid is het uitgangspunt, niet hoe het zou moeten zijn. De echte situaties op het werk zijn herkenbaar en lachwekkend. Ik zie het amusante ervan in en houd ze een spiegel voor. Zo heeft lachen een functie. Het neemt spanning weg, fungeert als smeermiddel. Ze zeggen niet voor niets dat lachen gezond is. Maar onderschat humor ook weer niet. Ik verdien er tenslotte mijn brood mee. En ik ken controllers die met een goede grap een salarisverhoging wisten te regelen.”