Barbara Baarsma

' s Heeren Loo is de grootste organisatie voor gehandicaptenzorg in Nederland, met een geschiedenis van 130 jaar. “We werken door heel Nederland”, legt Keizer uit. “Dat doen we aan de hand van een indeling in regio’s. We hebben daar te maken met 300 gemeenten en 650 locaties. Het is een complexe organisatie die langzaam is gegroeid en nog steeds doorgroeit.” Een recente toevoeging is Arduin, dat verspreid over Zeeland 140 woonlocaties heeft. De meesten in de regio Walcheren. Ook De Noorderbrug, dat al ruim 50 jaar specialistische begeleiding en behandeling biedt aan mensen met niet-aangeboren hersenletsel, is sinds 1 januari onderdeel van ’s Heeren Loo. “We gaan al met al richting een miljard euro omzet. Het biedt de nodige uitdagingen om de nieuwe onderdelen in het geheel te integreren en om te bewaken dat ze onderdeel zijn van het geheel. Daarnaast speelt dat we programma’s uitrollen gekoppeld aan de koers om onze inrichting te standaardiseren en uniformeren. Denk aan functies en processen.”

Bedrijfsvoering optimaliseren

“Er ligt vrij veel autonomie bij de regio’s”, vervolgt Keizer zijn uitleg. “Die lokale footprint is belangrijk, ook in het contact met de gemeenten. Maar we willen de bedrijfsvoering en inrichting optimaliseren over regio’s heen, zodat we onze schaalgrootte beter kunnen benutten. Sinds enige jaren hebben we een shared service center, waarin we op landelijk niveau transactiegerichte activiteiten oppakken. Denk aan de boekhouding, ict, facilitair, personeels- en salarisadministratie en delen van de zorgadministratie. Het SCC heeft een aparte directeur, maar daarnaast zijn er ook directeuren voor concernafdelingen waaronder finance. Vanuit finance wordt uitvoering gegeven aan financieel economisch en administratief beleid, planning en control (zowel op concernniveau als in de regio’s), business intelligence en andere corporate finance-activiteiten. Verbeteringen starten we altijd in de regio’s, want vaak zijn het ketenprocessen waar je mee te maken hebt. Onze collega’s in de regio weten het beste waar we verbeterslagen kunnen maken.”

Financiering uit drie bronnen

De financiering van ’s Heeren Loo komt uit drie bronnen. Via contracten met gemeenten vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (een) en de Jeugdzorg (twee). Dat is zo’n 15 procent van de omzet. En via contracten met zorgverzekeraars langs de as van de Wet Langdurige Zorg (drie). “Dat laatste behelst 85 procent van de omzet”, zegt Keizer. “Dat is ook logisch, omdat veel van onze zorg intramurale zorg is. Dat gaat om intensieve begeleiding en verzorging van mensen met een verstandelijke beperking. Vaak 24 uur per dag. Zorg én wonen. Maar denk ook aan dagbesteding, opleiding en een werkkring.” Keizer stuurt Finance & Control aan. “Dat bestaat uit een afdeling management control met onder andere treasury, de administratieve organisatie en de interne controle, het beoordelen van businesscases, maar ook het maken van de meerjarenbegroting en ondersteuning bij de jaarrekening. Daarnaast een afdeling Planning en Control met business- en regiocontrollers en een afdeling BIS (BI). De business controllers zijn betrokken bij verkoop en zorgen voor kruisbestuiving van zaken vanuit Planning en Control over de regio’s heen.”

“Dertig procent van de totale uitgaven in Nederland gaat op aan zorg.” 

Afspraken over productievolumes

“In de zorg zijn afspraken met zorgverzekeraars over productievolumes kenmerkend”, zegt Keizer. “Vandaar is het ook belangrijk de cijfers daarover goed te monitoren. Daarnaast wordt er gestuurd op doelmatigheid. Logisch, want dertig procent van de totale uitgaven in Nederland gaat op aan zorg. We hebben te maken met vergrijzing. We praten bijvoorbeeld over een verdubbeling van de zorguitgaven de komende twintig à dertig jaar in de ouderenzorg. Er staat druk op budgetten en we moeten in de zorg dan ook de kosten goed in de gaten houden. Het is de vraag of het huidige stelsel van zorgfinanciering houdbaar is gezien de demografische ontwikkelingen. Ik zie daarom grote kansen voor preventieve programma’s waardoor we de noodzaak voor zorg kunnen verminderen en voor de inzet van technologie zoals domotica en e-health toepassingen. Daardoor hoeft een gebruiker van de zorg geen fysieke reis te maken om toch de juiste zorg te krijgen.”

In het DNA van Nederland

De groei van zorgkosten zit vooral in cure (gericht op genezing en meestal kortdurend, red.) en ouderenzorg. “Wij zitten in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Het zit in het DNA van Nederland om ook die zorg goed geregeld te willen hebben. Wat betreft kwaliteit staan we in Europa in de bovenste regionen. In die zin maak ik me dan ook niet zorgen over de kwaliteit en de toegankelijkheid van de gehandicaptenzorg in de toekomst. Echter, ik denk wel dat er veel te halen is in het efficiënter organiseren van processen en aanbod. Als je vastgoedportefeuille uit heel veel kleine en verouderde panden bestaat, kost het veel geld om de bezetting van de zorg op peil te houden. Dat hebben we gezien bij Arduin dat we hebben overgenomen. Als je zorg centraliseert, met ruimere faciliteiten voor cliënten, en investeert in duurzame gebouwen, zien we dat dit minder exploitatiekosten met zich meebrengt. Ondertussen zijn onze woonwensen veranderd, dus ook die van onze cliënten. Was vroeger een slaapzaal met gedeeld sanitair de norm, nu is dat een appartement, studio of kamer met eigen badkamer.”

Een lening van 200 miljoen euro

Om de nieuwbouw- en renovatieplannen mogelijk te maken, klopte ’s Heeren Loo aan voor een lening van tweehonderd miljoen euro bij de Europese Investeringsbank (EIB). Keizer: “Het geld wordt gebruikt voor investeringen op de middellange termijn en voor directe investeringen in nieuw te bouwen woningen en dagbestedingslocaties voor onze cliënten. De investeringen creëren betere zorgomstandigheden voor de bewoners en zorgen voor een verminderde CO2-uitstoot van de verschillende gebouwen.” ’s Heeren Loo is de eerste organisatie in de gehandicaptenzorg die Europese leningen afsluit. “Daar zijn we trots op. Het is voor onze organisatie een mooie aanvulling op de financieringsmogelijkheden die we al hebben bij de reguliere Nederlandse banken. Onze Fitch AA-rating, eerder dit jaar behaald, stelt ons in staat onze financieringsbehoefte op te splitsen onder verschillende financiers.”

“’s Heeren Loo is de eerste organisatie in de gehandicaptenzorg die Europese leningen afsluit.”

Met de tijd mee

Zorgkwaliteit, zorginzet, vastgoedexploitatiekosten zoals onderhoudskosten en energiekosten. Op meerdere terreinen boekt ’s Heeren Loo met de nieuwbouw- en renovatieplannen winst. “Je wilt mee met de tijd in functionaliteit, kwaliteit en kosten van de zorg. Je kunt best kleinschaligheid organiseren, maar eigenlijk alleen als daar een financiering op maat tegenover staat. Wij zijn een organisatie die zich richt op langdurige zorg. Dan moeten ons vastgoed en onze financieringen daarbij passen. Ambulante zorg in de wijk is veel flexibeler en daar zie je dat partijen zich qua bedrijfsmodel op inrichten.
’s Heeren Loo is bij uitstek geschikt voor het leveren van verblijf en behandelzorg, ook bij complexe aandoeningen. Daar kunnen we ons in het sociaal domein het beste op richten.”

Financieringsstrategie

De EIB financiert in Nederland al ziekenhuizen, maar nog geen organisatie in de gehandicaptenzorg. “Hoe we bij de EIB terechtkwamen? Het contact ontstond vanuit onze financieringsstrategie. Daaruit kwam dat we de komende vijf à zes jaren voor met name vastgoed en ict een investering van vijfhonderd miljoen moesten zien te financieren, deels met vreemd vermogen. Daarvoor hebben we op de markt banken en partijen voor alternatieve financieringen geïnventariseerd en hebben we de genoemde rating aangevraagd. We hebben de financieringsbehoefte over meerdere partijen gespreid en dus ook bij de EIB belegd. Kapitaalverstrekkers kijken nu naar mogelijkheden om te investeren en ook de langdurige zorg leent zich daarvoor. We hebben tijdens het traject geïnvesteerd in onze relatie met de EIB. Zij zijn een aantal keren komen kijken en we hebben een aantal presentaties voor hen gegeven. Voor hen was de kwaliteit van leven en de ambitie van duurzaamheid belangrijk. Daarnaast doorliepen we natuurlijk ook een traject waarin de business case is beoordeeld.”

Winst te halen in data

Tot slot komt het gesprek op data in de zorg. “Op dat gebied valt nog veel winst te behalen. In het beter alloceren van middelen, in het optimaliseren van processen door het maken van scenario’s en het signaleren van trends en ontwikkelingen. Bijvoorbeeld als input voor strategievorming. We willen dus meer uit onze data halen, maar dan is een goede bronregistratie absolute noodzaak. Kortom, we staan aan het begin van het gebruik van data voor de middellange- en langetermijnsturing. Data weerspiegelt alles wat er in onze zorgorganisatie gebeurt. Het is alleen nu dus zaak om daar daadwerkelijk de vruchten van te plukken.”